Ιερός Σπηλαιώδης Ναός της Γέννησης της Θεοτόκου Print
- Τύπος ψηφιακού υλικού: Κείμενο
- Χώρα: Αλβανία
- Περιοχή: Μάλιγκραντ
- Σημείο ενδιαφέροντος: Πουστέτσι - Μάλιγκραντ
- Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Κορυτσάς
- Δικαιώματα Χρήσης: ΝΑΙ
- Περιγραφή:
- Γεωγραφικές συντεταγμένες: lat: 40.791778 lng: 20.933083
- URL από ιστότοπο:
- Κείμενο:
Η περιοχή των Πρεσπών είναι πλούσια σε ιστορικά μνημεία. Κατά μήκος των ακτών της λίμνης και της ενδοχώρας υπάρχουν προϊστορικοί και μεσαιωνικοί οικισμοί, ναοί και μοναστήρια, καθώς και βραχοσπηλιές με βυζαντινά ασκητήρια και τις μικρές εκκλησίες των βράχων, στο εσωτερικό των οποίων διαθέτουν τοιχογραφίες υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας. Η περιοχή της Πρέσπας είχε άμεσα εξάρτηση από την Αχρίδα, εκκλησιαστικό κέντρο της εποχής, και ήταν σε επαφή με σημαντικά καλλιτεχνικά εργαστήρια του 14ου αιώνα.
Ο μονόχωρος ναΐσκος της Γεννήσεως της Θεοτόκου είναι κτισμένος μέσα σε μεγάλη σπηλιά στο βραχώδες και ακατοίκητο νησί του Μάλιγκραντ (Maligrad) στη λίμνη της Πρέσπας, κοντά στις όχθες του χωριού Πουστέτσι (Pustec). Είναι μονόκλιτος, μικρών διαστάσεων και καλυμμένος από ημικυλινδρική καμάρα.
Βάσει των σωζόμενων κτητορικών επιγραφών, ο μονόκλιτος ναός κτίσθηκε και αγιογραφήθηκε αρχικά το 1344/5 από τον Μπόικο και τη σύζηγό του Ευδοκία με τα τέκνα τους. Το 1368/9, στα χρόνια της ηγεμονίας του σέρβου κράλη Vukašin, ακολούθησε η ανακαίνιση και αγιογράφηση του ναού από τον ηγεμόνα της περιοχής, κέσαρα Νοβάκο. Κατά τη ανακαίνιση ο ναός έγινε υψηλότερος, αντικαταστάθηκε η ξύλινη στέγη από ημικυλινδρική καμάρα και αγιογραφήθηκε εσωτερικά και εξωτερικά.
Ο εσωτερικός και εξωτερικός διάκοσμος του ναού παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Από την πρώτη φάση σώζεται μικρό τμήμα από την τοιχογραφία στον ανατολικό τοίχο και στα κάτω τμήματα του βόρειου και νότιου τοίχου. Η τοιχογραφία αυτή ξεχωρίζει για τον καλλιγραφικό και διακοσμητικό χαρακτήρα, τα αυστηρά χαρακτηριστικά των πορτρέτων και τα πενιχρά χρώματα.
Στην δυτική πρόσοψη βρίσκεται μια από της ωραιότερες παραστάσεις όπου διακρίνεται ο κτήτορας κέσαρα Νοβάκο με την σύζυγό του Καλή, την κόρη τους Μαρία και τον υιό τους Αμηράλης. Ο ίδιος άρχοντας συναντάται και στο βυζαντινό ναό της Μπόριας, που είναι αφιερωμένο στην Ανάληψη του Κυρίου. Η τοιχογραφία της δεύτερης φάσης, ως προς τη ζωντάνια των συνθέσεων, την κίνηση των προσώπων, την εκφραστικότητα των πορτρέτων και την πυκνότητα των χρωμάτων, θεωρείται χαρακτηριστικό δείγμα της καλλιτεχνικής σχολής της Παλαιολόγειας Αναγέννησης του 13ου-14ου αιώνα. Το συνεργείο που φιλοτέχνησε τις τοιχογραφίες του ναΐσκου στο Μάλιγκραντ, στη Μεγάλη Πρέσπα, φαίνεται ότι είναι ίδιο με αυτό που εργάστηκε στο Μπόρια (1390) καθώς και με τον ναό του Αγίου Αθανασίου του Μουζάκη, στην πόλη της Καστοριάς (1383/84).
Κείμενο: Andi Rembeci
- Εικόνα:
- Εικόνα υψηλής ευκρίνειας:
- Παρατηρήσεις:
Popa Th., Icones et miniatures du Moyen Åge en Albanie, Tirane 1998.
Meksi A., Arkitektura e kishave të Shqipërisë (shek. VII – XV), UEGEN, Tiranë, 2004.
Καζαζάκη, Ζωή (επιμ.), Δρόμοι του ορθόδοξου μοναχισμού. Μοναστήρια της Εγνατίας Οδού. Τομ. 1: Πολιτιστικός οδηγός - Ήπειρος, δυτική Μακεδονία και Νότια Αλβανία, έκδ. Υπουργείο Πολιτισμού, 1999.
Γιοχάλας, Τίτος Π. Στη γη του Πύρρου. Διαχρονικός Ελληνισμός στην Αλβανία. Εκδόσεις Αστερισμός. 1993.